Paluch biegacza to jedna z najczęstszych kontuzji, która może przytrafić się osobom uprawiającym sport. Przydarza się głównie biegaczom, piłkarzom i rugbystom, ale może też dotyczyć osób, których stopy są narażone na nadmierne wygięcia i obciążenia stawów. Czym jest paluch biegacza? Tym potocznym określeniem nazywa się kontuzję pierwszego stawu śródstopno – paliczkowego.
Mechanizm urazu polega na nadmiernym grzbietowym zgięciu wyżej wymienionego stawu przy stawianiu stopy na podłożu. Na skutek nadmiernego grzbietowego zgięcia może dojść do uszkodzenia podeszwowej części torebki i więzadła pobocznego, a nawet złamania grzbietowej części paliczka podstawnego palucha bądź głowy kości śródstopia. Do kontuzji może przyczynić się twarda nawierzchnia lub noszenie nieodpowiedniego obuwia sportowego, które słabo stabilizuje stopę.
Najbardziej odczuwalnym objawem kontuzji jest dotkliwy ból zlokalizowany u podstawy palucha i nasilający się podczas przenoszenia ciężaru ciała na chorą stopę. Dodatkowo może pojawić się zaczerwienienie i obrzęk, a w niektórych przypadkach nawet krwiak. Uszkodzenie palucha biegacza może przyjmować różne stopnie:
- skręcenia pierwszego stopnia, które obejmują uszkodzenia powstałe w wyniku rozciągnięcia i charakteryzują się stosunkowo niewielkim i zlokalizowanym bólem, minimalnym obrzękiem i niewielkim krwiakiem oraz nieznacznie ograniczonym zakresem ruchu,
- skręcenia drugiego stopnia, które polegają na częściowym rozerwaniu zespołu więzadłowo – torebkowego i charakteryzują się rozległym bólem, umiarkowanym obrzękiem i krwiakiem, umiarkowanie ograniczonym zakresem ruchu oraz wyraźnym utykaniem,
- skręcenia trzeciego stopnia to całkowite przerwania zespołu więzadłowo – torebkowego lub złamania kości i chrząstki, które charakteryzują się znacznym i rozległym bólem, dużym obrzękiem i krwiakiem, ograniczonym zakresem ruchu oraz niezdolnością do normalnego chodzenia.
Po ustaleniu stopnia skręcenia może być konieczna dalsza ocena stawu w celu dokładnego ustalenia wielkości uszkodzenia. W tym przypadku konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego bądź rezonansu magnetycznego.
Ponieważ ryzyko kontuzji jest duże, a sam paluch biegacza bolesny, to warto przeciwdziałać tego rodzaju uszkodzeniom. Najlepszym sposobem jest usztywnienie zgięcia grzbietowego i podeszwowego stawu śródstopno – paliczkowego – na przykład za pomocą tapingu. Warto też zainwestować w dobre obuwie sportowe, które może uchronić przed kontuzją. Konieczne jest także właściwe rozgrzanie mięśni stóp przed przystąpieniem do treningu.
Paluch biegacza początkowo jest leczony zachowawczo, a osobie kontuzjowanej zaleca się krioterapię i dużo odpoczynku. W przypadku uszkodzeń pierwszego stopnia można wykonywać lekkie ćwiczenia rozciągające i rozpocząć rehabilitację. Jako wsparcie leczenia stosuje się taping i separowanie palców. W przypadku skręceń drugiego stopnia zaleca się rehabilitację, usztywnianie stawu i odpoczynek od zajęć sportowych przez około dwa tygodnie. W uszkodzeniach trzeciego stopnia niezbędne jest odciążenie stopy. W niektórych przypadkach konieczny jest zabieg chirurgiczny. Bez względu na stopień uszkodzenia najważniejsza jest szybka reakcja, gdyż powikłania palucha biegacza mogą doprowadzić do zwyrodnień i obowiązkowej interwencji chirurgicznej.
