Kto z nas nie zna bólu głowy? Pytanie retoryczne, jest to jeden z najczęściej zgłaszanych problemów, dolegliwość, która może mieć charakter sporadyczny albo przewlekły – niestety nawet u 15% pacjentów. Ból głowy może być samodzielnie występującym objawem, może także wynikać z innych chorób, często bardzo poważnych. Dlatego nie wolno nam bagatelizować takich sygnałów ze strony organizmu. Zwłaszcza, jeżeli są to powtarzające się, częste bóle głowy.
Ból głowy… któż go nie zna?
Zapewne każdy ma w apteczce, a może nawet przy sobie „tabletki od bólu głowy”. Nie ma w tym nic dziwnego, statystyki mówią, że epizodyczne przypadki, czyli występujące rzadziej niż 15 dni w miesiącu, dotyczą ponad 70% ludności. Z kolei napięciowe bóle, trwające dłużej niż 15 dni w miesiącu, dotykają 1-3% dorosłych osób (dane Światowej Organizacji Zdrowia). Co ciekawe Europejczycy dużo częściej uskarżają się na tę dolegliwość (dla przykładu mieszkańcy Ameryki Północnej, Środkowej i Południowe dwukrotnie rzadziej borykają się z napięciowym bólem głowy). Można powiedzieć, że jest to również dolegliwość „szowinistyczna” płciowo, albowiem powszechniej występuje u kobiet.
Jak powstaje ból. Dlaczego boli…?
W pierwszym odruchu zapewne każdy uzna, że zna odpowiedź i „zna ten ból”. Ale kiedy przychodzi do konkretów, mamy problem. Bardzo czytelne i proste objaśnienie mechanizmu bólu znajduje się np. na stronie producenta znanego środka przeciwbólowego Aspirin. W naszym organizmie znajdują się receptory bólowe, a ich pobudzenie skutkuje sygnałem wysłanym do mózgu. To sygnał ostrzegawczy, który my odczuwamy jako ból. Można zatem powiedzieć, że dolegliwość bólowe w danym obszarze ma zwrócić naszą uwagę, zmotywować do obserwacji, czujności, a najlepiej konsultacji lekarskiej. Nie inaczej jest jeśli chodzi o ból głowy. Z tym, że musimy mieć na uwadze fakt, iż często jest to sygnał problemów o szerszym spektrum, innych schorzeń, niezwiązanych wcale z obszarem, który boli. Dlatego istotne jest, aby obserwować rodzaj, intensywność, nasilenie i częstotliwość bólów głowy.
Bóle głowy mają różny charakter
Objawy bólu głowy są ściśle związane z ich rodzajem. Klasyfikacja Międzynarodowego Towarzystwa Bólu Głowy wyróżnia:
- pierwotne bóle głowy, których przyczyny nie możemy w pełni wytłumaczyć,
- wtórne bóle głowy – na ogół efekt innego schorzenia.
Jeśli chodzi o pierwotne bóle najczęściej mamy do czynienia z bólem migrenowym, napięciowym i klasterowym.
- Migrena odczuwana jest z reguły w okolicach skroni. Ból tętni i narasta, może trwać zarówno kilka godzin, jak i 3 doby. Często towarzyszy mu tzw. aura, czyli światłowstręt, nadwrażliwość na dźwięki, nudności i wymioty.
- Napięciowy ból głowy jest odczuwany symetrycznie, czasem obejmuje całą głowę. Jest to ból uciskający, ciągły, nie jest jednak tak intensywny, dotkliwy jak migrena.
- Ból klasterowy – jeden z niewielu rodzajów dolegliwości w obrębie głowy, który upatrzył sobie mężczyzn (najczęściej od 20 do 40 roku życia). Ma charakter nagły i gwałtowny, zwykle zaczyna się w okolicach oczodołu, szczęki a potem obejmuje większe obszary i narasta.
Jeśli chodzi o częste bóle głowy definiuje się również tzw. CBG (codzienny, przewlekły ból głowy), na który uskarża się ok. 5% Polaków. Charakteryzuje się tym, że:
- pojawia się przez ponad 15 dni w miesiącu, od co najmniej 3 miesięcy,
- trwa minimum 4 godziny dziennie.
W tej kategorii mieści się zatem migrena, przewlekły napięciowy ból, a także bóle polekowe.
Wtórne bóle głowy wymagają bardzo uważnej obserwacji i diagnostyki. Ich specyfika i charakter mogą bowiem naprowadzić na schorzenie, które je wywołuje.
Trzeba wiedzieć dlaczego głowa boli
Dla leczenia dolegliwości bólowych istotne znaczenie ma oczywiście zdiagnozowanie przyczyn, co w przypadku głowy nie jest wcale takie łatwe. Przede wszystkim dlatego, że częste bóle głowy może wywoływać wiele czynników stanowiących nieodłączną część współczesnej egzystencji. Mówi się nawet, że ból głowy to cywilizacyjny problem, a wśród przyczyn wymienia się np.:
- niedobór lub brak snu,
- niedobór lub brak świeżego powietrza,
- nadmierny hałas,
- niedostateczne nawodnienie organizmu,
- stres,
- uraz w obrębie głowy lub szyi,
- stany chorobowe (np. zapalenie zatok, nadciśnienie),
- wrażliwość na zmiany warunków pogodowych,
- leki i substancje psychoaktywne.
Niestety częste bóle głowy mogą także sygnalizować inne schorzenia w obrębie organizmu, takie jak:
- nadciśnienie tętnicze –przy skokach ciśnienia i bardzo wysokim ciśnieniu,
- neuralgia nerwu twarzowego – napadowe silne bóle z jednej strony twarzy, krótkotrwałe, ale często powtarzające się,
- zapalenie zatok – tępy ból w okolicy zatok czołowych i przynosowych,
- wady wzroku, które nie są korygowane, ból w okolic czołowej i ciemieniowej,
- zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, szczególnie w odcinku szyjnym, ból w okolicach potylicy,
- chore zęby – ból promieniuje z zatok szczękowych na całą głowę,
- zatrucia.
Jak uśmierzamy ból głowy
Doraźne leczenie bólu głowy polega na zastosowaniu ogólnie dostępnych, sprawdzonych środków przeciwbólowych. Odczuwamy ból, kiedy na receptory zadziałają określone czynniki. Wytwarza się wówczas prostaglandyna, co uruchamia proces zapalny, a my czujemy ból. Skuteczny lek na sporadyczne i częste bóle głowy powinien zatem hamować opisany proces. Tak właśnie działa Aspirin – powstrzymuje wytwarzanie prostaglandyn i działa przeciwzapalnie oraz przeciwbólowo.
